Prawa autorskie – podstawa

    Przedstawiciele branż kreatywnych, takich jak muzyka, fotografia, grafika, malarstwo, pisarstwo, dziennikarstwo, programowanie komputerowe itp. zazwyczaj są autorami utworów czyli efektów ich pracy w postaci fotografii, piosenki, obrazu, grafiki czy książki. Definicja utworu widnieje w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych i podaje, że utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Zatem utworem może być wszystko. Charakter utworu musi być jednak indywidualny, niepowtarzalny, specyficzny, odrębny. Oprócz wymienionych powyżej utworem może być projekt architektoniczny, aplikacja na smartfony, logo firmowe, wzór przemysłowy. Słowem, wszystko, co w wyniku kreatywnej działalności autora powstało w określonej formie. Autor utworu jest bowiem twórcą.

    Twórcą w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest osoba, która  wymyśliła i stworzyła dzieło. Prawo przysługujące twórcy podlega obrotowi i może być przeniesione. Twórca nie musi być wyłącznym autorem utworu, gdyż twórców w danym przypadku może być kilku.

    Prawa autorskie to dwa rodzaje praw: majątkowe i osobiste.

    Autorskie prawa osobiste wynikają z relacji autora z utworem. Mają one charakter czysto osobisty stanowiący swoiste odróżnienie utworu od innych poprzez osobę autora i mogą to być: autorstwo utworu, oznaczenia utworu swoim podpisem czy pseudonimem, charakterystyka utworu co do jego treści jak też  formuły, wola autora co do prezentacji utworu itp.

    Autorskie prawa majątkowe mają charakter wymierny, bo właśnie majątkowy i są uprawnieniem do korzystania z dzieła lub rozporządzania nim. Autor może je oddawać w ręce innych osób, czasowo lub na stałe. Prawa autorskie majątkowe wskazują w jaki sposób z utworu można korzystać i czerpać z tego korzyści. Kto jest upoważniony do korzystania z majątkowych praw autorskich ma prawo dochodzenia swoich praw w związku z naruszeniami związanymi z rozpowszechnianiem i korzystaniem z utworu.

    Ktokolwiek naruszy prawa twórcy musi liczyć się z odpowiedzialnością o charakterze karnoprawnym jak też cywilnoprawnym, a co za tym idzie z koniecznością naprawienia szkody wywołanej nieautoryzowanym wykorzystaniem utworu bez zgody autora.

    Przeniesienie majątkowych praw autorskich wymaga odpowiedniej umowy, a w niej określenie sposobu, okresu oraz tzw. pól eksploatacji utworu. Ochrona praw w tym zakresie wygasa po upływie lat 70 od upublicznienia utworu. Do tego czasu nieautoryzowane wykorzystanie utworu stanowi naruszenie prawa.